Geluidsoverlast: wat zijn de regels en wetten?

Geluidsoverlast behoort tot één van de grootste ergernissen die er zijn. Buren die ’s avonds laat herrie maken. Machines die overuren draaien. Cafégangers die dronken over straat gaan. Wegen. Treinen. Vliegtuigen. Vaak kan je zelf al veel doen. Maar wat zijn de regels voor geluidsoverlast eigenlijk? Aan welke wetten moet iedereen zich houden. Ik zet het voor je op een rijtje.

Op deze pagina:

Wat kan je zelf doen?

Het kan heel handig zijn om de wetten en regels te kennen die gaan over geluidsoverlast. Maar je kunt veel zelf doen. Om je daarbij te helpen, schrijf ik allerlei artikelen. Deze bijvoorbeeld:

Maar dit artikel gaat over regels en wetten met betrekking tot geluidsoverlast.

Geluidsoverlast door buren

Regels voor geluidsoverlast door buren worden bepaald door de gemeente waarin je woont. Dat doen ze via een zogenaamde APV, of Algemene Plaatselijke Verordening. De meeste gemeentes vragen eerst in gesprek te gaan met de buren. Lukt dat niet, dan kun je vaak een buurtbemiddelaar inschakelen. Gratis! Ook is het verstandig de klacht te melden bij de verhuurder, gemeente of zelfs politie. Je kunt vaak zelfs een anonieme klacht indienen tegen geluidsoverlast.

Wat kan wel en wat niet?

Overigens zul je ‘gewoon geluid’ gewoon moeten accepteren. Denk dan aan stofzuigen, spelende kinderen en slaande deuren. Tenminste, als dit overdag plaatsvindt. Luidruchtig spelende kinderen om twee uur ’s nachts kan natuurlijk niet. Meestal is harde gitaarmuziek na tien uur ’s avonds niet acceptabel. Net als midden in de nacht luidruchtig klussen.

Naar de rechter om geluidsoverlast buren

Maar wat nu als je er echt niet uitkomt en de geluidsoverlast houdt niet op? In het uiterste geval kun je zelfs naar de rechter stappen. Vindt de rechter dat jouw buren inderdaad de wet overtreden? Dan kunnen ze rekenen op een boete. Of de rechter kan hun bepaalde dingen verbieden.

Geluidsregels voor kerken en moskeeën

Als puber belandde ik zaterdag nog wel eens laat in mijn bed. Na een avondje stappen natuurlijk. Zondag werd ik dan bruut wakker gemaakt door de kerkklokken. Ik ervaarde dat toen als heftige geluidsoverlast! Maar helaas: ik kon er niets aan doen.

Geen landelijke regels geluidsoverlast

Voor kerken en moskeeën gelden géén landelijke regels. Zij mogen gewoon hun ‘normale’ geluid produceren. De gemeente kan daarentegen wel regels maken waaraan ze zich moeten houden. Bijvoorbeeld als het gaat om de tijdstippen waarop ze geluid mogen maken, en hoe hard. Uiteraard mogen deze regels de vrijheid van godsdienst nooit doorkruisen.

Eerder schreef ik al over de wetten en regels die gelden voor geluidsoverlast. Toen ik dat eenmaal aan het schrijven was, realiseerde ik me dat veel geluidsoverlast wordt veroorzaakt door het verkeer van auto’s, treinen en vliegtuigen. Als je dicht aan de weg woont, of het spoor, of als je dichtbij het vliegveld woont, dan is het niet makkelijk om de geluidsoverlast te laten verdwijnen. Dat neemt niet weg dat ook de overheid zich aan bepaalde regels moet houden. Ik neem ze even met je door.

Maximale geluidsbelasting verkeer, spoor en luchtvaart

Veel geluidsoverlast wordt veroorzaakt door het verkeer van auto’s, treinen en vliegtuigen. Als je dicht aan de weg woont, of het spoor, of als je dichtbij het vliegveld woont, dan is het niet makkelijk om de geluidsoverlast te laten verdwijnen. Dat neemt niet weg dat ook de overheid zich aan bepaalde regels moet houden. Ik neem ze even met je door.

Voor alle drie geldt dat er een register is waarin staat hoeveel geluid gemaakt mag worden op een bepaalde plek. In dit zogenaamde geluidregisters kan je dat dus ook vinden voor jouw situatie. Je ziet dan onder welk geluidsplafond iedereen moet blijven. Iedere vijf jaar brengt de overheid het omgevingsgeluid van autoverkeer, treinen, vliegtuigen (en industrie trouwens ook) in kaart. Deze geluidsbelastingskaarten bevatten vaak ook plannen om de overlast tegen te gaan.

Wegen notoire veroorzakers van geluidsoverlast

In Nederland zijn er grofweg drie instanties verantwoordelijke voor het wegennetwerk: het rijk, de provincie en de gemeente. Dus check eerst onder wiens verantwoordelijkheid de weg valt waardoor jij geluidsoverlast ervaart. Gaat het om een rijksweg (meestal een snelweg)? dan neem je contact op met Rijkswaterstaat. Die gaat er dan naar kijken. Ben je het niet eens met de uitkomst daarvan, dan kun je contact opnemen met de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Die kijkt dan weer of Rijkswaterstaat de situatie goed heeft beoordeeld.

Gaat het om een N-weg (dus: een provinciale weg), dan neem je contact op met de provincie waarin je woont. Voor de overige wegen moet je je waarschijnlijk wenden tot de gemeente.

Wat doe je als de trein teveel herrie maakt?

Over het algemeen geldt dat geluidsoverlast dat wordt veroorzaakt door treinen moeilijk tegen te gaan is. Niet onmogelijk, maar je hebt wel een lange adem nodig. Maar geloof het of niet, zelfs de trein moet zich aan geluidsnormen houden.

Er zijn allerlei treinsporen en spoortjes in Nederland, maar de belangrijkste is het hoofdspoorwegennet, zeg maar het spoor waar de NS en haar concurrenten op rijdt. Daarvoor geldt dat de trein op een bepaalde plek niet meer dan een bepaalde hoeveelheid geluid mag maken. Ze noemen dat het ‘geluidproductieplafond’. De waarden hiervan op het baanvak waar jij last van hebt vind je in het geluidregister spoor. Als het goed is, zorgt ProRail ervoor dat de treinen binnen deze maxima blijven. Doen ze dat niet, dan kun je daar een klacht indienen. Heb je last van de tram in jouw stad? Dan moet je je melden bij het trambedrijf en/of de gemeente.

Vliegtuigen misschien wel heftigste lawaaischoppers

Dat de geluidsoverlast die vliegtuigen veroorzaken slecht is voor ieders gezondheid, is al lange tijd bekend. Om van de milieuvervuiling nog maar te zwijgen trouwens. Toch zijn er nog steeds talloze actiegroepen die strijden tegen (de groei van) het vliegverkeer. In Twente is het zo gelukt om de opening van een vliegveld (voorlopig) tegen te houden. Vliegveld Lelystad is af, maar mag nog niet open. En Schiphol moet inkrimpen. Mijn advies als je overlast ervaart door vliegtuigen: sluit je aan bij de lokale actiegroep en kijk wat je aan je huis kunt doen tegen geluidsoverlast.

Overige vormen van geluidsoverlast

Hoewel buren bovenaan het rijtje veroorzakers van geluidsoverlast staan, kan het auto-, trein- en vliegverkeer er ook wat van. Daarover zal ik binnenkort een apart artikel schrijven zodat je weet welke regels daarvoor gelden. Verder kunnen ook evenementen er wat van. Of wat te denken van bepaalde machines of industrieën? Maar de lijst is nog veel langer:

Terassen
Bouwplaatsen
Mobiele puinbrekers
Asielzoekerscentra
Plattelandswoningen
Knalapparaten en antihagelkanonnen
Traumahelikopters
Windmolens
Agrarische bedrijven
Tankstations
Militaire oefenterreinen
Etc. etc. etc.

Je kunt het zo gek niet bedenken, of er gelden regels. Ben je geïnteresseerd in de details? Kijk dan op deze speciale website van de overheid.

Verplichte bescherming geluidsoverlast

In sommige gevallen moeten gebouwen of terreinen verplicht beschermd worden tegen geluidsoverlast. Je moet er immers niet aan denken om op school in de herrie te zitten. Of na de operatie overlast te ervaren van de weg naast het ziekenhuis. Dit zijn voorbeelden van zogenaamde ‘geluidsgevoelige gebouwen en terreinen’. Die genieten bescherming door de wet. Of liever gezegd: door verschillende wetten en besluiten met regels over geluidsoverlast.

Afwijken van geluidsnormen kan soms

De gemeente kan bepalen dat er afgeweken mag worden van geluidsnormen. Bijvoorbeeld als er aan de weg wordt gewerkt. Of als er huizen worden gebouwd. Meestal is dat een tijdelijke maatregel. De gemeente kan zelfs voor één bedrijf een regel maken. Denk dan aan een café in de binnenstad. Hoe dat in jouw gemeente zit, kun je vast terugvinden op hun website. Soms beslist het rijk of de provincie over de mogelijkheid om af te wijken van de geluidsnormen. Bijvoorbeeld bij de bouw van een provinciale of rijksweg. Of een nieuw baanvak voor de trein.